អាស៊ានប្រឹងរក្សាអព្យាក្រឹត្យភាព ក្រោមសម្ពាធតានតឹងនៃ ភូមិសាស្រ្តនយោបាយពិភពលោក
អាស៊ាន៖សមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ឬហៅកាត់ថាអាស៊ាន(ASEAN) នឹងរៀបចំកិច្ចប្រជុំកំពូលរបស់ខ្លួនលើកទី ៤០ និង ៤១ និងកិច្ចប្រជុំពាក់ព័ន្ធដែលមានប្រទេសកម្ពុជាធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះ នៅថ្ងៃទី ១០-១៣ ខែវិឆ្ឆិកានេះ។ ទន្ទឹមនេះ អ្នកវិភាគលើកឡើងថា ប្លុកដែលមានអាយុកាលជិតប្រាំមួយទសវត្សរ៍នេះ ទំនងនៅតែបន្តរក្សាអព្យាក្រឹតរបស់ខ្លួនដោយជៀសវាងការចូលភាគីប្រកួតប្រជែងក្នុងតំបន់ណាមួយ ក្នុងគោលបំណងជំរុញការងើបឡើងវិញនៃសេដ្ឋកិច្ច និងការផ្សះផ្សាជាសកល។
អ្នកវិភាគមើលឃើញថា សម្ពាធនៃការប្រកួតប្រជែងលើភូមិសាស្រ្តនយោបាយរបស់មហាអំណាចពិភពលោកធំៗរួមមានចិន និងសហរដ្ឋអាមេរិក បានដាក់បន្ទុកកាន់តែធ្ងន់សម្រាប់ប្លុកអាស៊ាន ដែលមានប្រទេស ១០ ជាសមាជិក ក្នុងការជំនះលើការបាក់បែកផ្ទៃក្នុង ការរង្គុះរង្គើសណ្តាប់ធ្នាប់សកល និងបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចសំខាន់ៗ។
អ្នកស្រាវជ្រាវ និងជាអនុប្រធាននៃមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាពហុភាគីនិយមនៅសាលា S. Rajaratnam សម្រាប់ការសិក្សាអន្តរជាតិនៅសាកលវិទ្យាល័យ Nanyang Technological University លោក Joel Ng បានថ្លែងប្រាប់កាសែតចិន China Daily ថា កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានជាធម្មតាល្អសម្រាប់ការបង្ហាញពីការរួបរួមនិងការបញ្ជាក់ឡើងវិញនូវគោលដៅរួម ប៉ុន្តែភាពតានតឹងជាមូលដ្ឋានក្នុងចំណោមដៃគូសន្ទនារបស់ប្លុកមានការកើនឡើង។
លោក Ng បានបន្តថា៖ «អាស៊ានជឿជាក់លើដៃគូខាងក្រៅរបស់ខ្លួន ប៉ុន្តែដៃគូខាងក្រៅមួយចំនួន មិនទុកចិត្តគ្នាទៅវិញទៅមកនោះទេ»។ ដោយបែបនេះហើយ លោកបន្ថែមថាថា សម្រាប់ប្លុក ការដាក់បញ្ចូលនូវសេចក្តីថ្លែងការណ៍ដែលប្រើពាក្យសំដីខ្លាំងៗ និងការបញ្ចុះបញ្ចូលដៃគូខាងក្រៅដែលមិនទុកចិត្តគ្នា នឹងក្លាយជារឿងសំខាន់ដែលគិតគូរ។
ជាមួយគ្នានេះផងដែរ នាយកមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាអាស៊ាននៃសាកលវិទ្យាល័យឈៀងម៉ៃ នៅប្រទេសថៃ លោក Nisit Panthamit បានគូសបញ្ជាក់ថា ដោយសារតែមានបញ្ហារសើបជាច្រើនដែលត្រូវដោះស្រាយនៅពេលដ៏លំបាកនេះ វាមានសារៈសំខាន់សម្រាប់អាស៊ាន ក្នុងការស្វែងរកមធ្យោបាយដើម្បីបង្កើនកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរួមទាំងសន្តិសុខ លើកកម្ពស់ការស្តារឡើងវិញសេដ្ឋកិច្ច និងការផ្សះផ្សាសង្គម។
ជាការពិតណាស់ ក្នុងប្លុកផ្ទាល់ ក្រៅតែពីបញ្ហានៅមីយ៉ាន់ម៉ា សេដ្ឋកិច្ចគឺជាអាទិភាពកំពូលដ៏ធំមួយ។ នាពេលនេះ សេដ្ឋកិច្ចអាស៊ានកំពុងតែងើបឡើងវិញពីផលប៉ះពាល់នៃជំងឺរាតត្បាតកូវីដ-១៩ ប៉ុន្តែការព្យាករណ៍អំពីអាស៊ីរបស់មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ (IMF) បានបង្ហាញពីហានិភ័យនាពេលខាងមុខ ដោយរួមបញ្ចូលទាំងអតិផរណា ការធ្លាក់ចុះសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងខ្លាំងរបស់ចិន ដែលជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មដ៏ធំបំផុតរបស់អាស៊ាន និងការថយចុះតម្រូវការខាងក្រៅសម្រាប់ការនាំចេញពីអាស៊ី ខណៈដែលសង្រ្គាមនៅអ៊ុយក្រែនបន្តអូសបន្លាយ ហើយដាក់សម្ពាធលើកំណើនសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក។
អ្នកវិភាគលើកឡើងថា ការចុះចូលជាមួយភាគីណាមួយ នឹងធ្វើឱ្យខូចប្រយោជន៍តំបន់មិនថាសេដ្ឋកិច្ច ឬសន្តិសុខតំបន់នោះទេ បើទោះបីជាប្រទេសរបស់ប្លុកអាស៊ាន មានទំនោររៀងៗខ្លួន ដោយផ្អែកលើផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយផ្សេងគ្នារួចទៅហើយក៏ដោយ។ ក្នុងនាមជាប្លុក អាស៊ានត្រូវតែរក្សាទំនាក់ទំនងរួមគ្នាជាមួយអាមេរិក និងចិន ប៉ុន្តែបើបង្ខំឱ្យជ្រើសរើស អ្នកវិភាគមើលឃើញថា កម្ពុជា មីយ៉ាន់ម៉ា និងឡាវ អាចនឹងគាំទ្រចិនស្របពេលដែលប្រទេសប្រាំពីរផ្សេងទៀត អាចនឹងគាំទ្រអាមេរិក ដោយហេតុថា ថៃជាសម្ព័ន្ធមិត្តសន្ធិសញ្ញារបស់អាមេរិក ហើយសិង្ហបុរីក៏មានមូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹកអាមេរិក ខណៈឥណ្ឌូនេស៊ី ម៉ាឡេស៊ី វៀតណាម និងព្រុយណេ មានជម្លោះដែនសមុទ្រជាមួយចិន។
នាយកប្រតិបត្តិនៃគោលនយោបាយ និងសហការីជាន់ខ្ពស់ នៅវិទ្យាស្ថានគោលនយោបាយសង្គមអាស៊ី លោក Richard Maude បានសរសេរក្នុងអត្ថបទមួយ ដែលចុះផ្សាយដោយទស្សនាវដ្តី ឌឹ ឌីផ្លូម៉ាត ថា៖ «មេដឹកនាំអាស៊ីអាគ្នេយ៍ចង់បានបរិយាកាសភូមិសាស្ត្រនយោបាយដែលមានស្ថិរភាព និងឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិកបើកចំហ ដែលអាចឱ្យកំណើនសេដ្ឋកិច្ចមានជាអតិបរមា។ ប៉ុន្តែអាស៊ានប្រឈមមុខនឹងការស្វែងរកដំណោះស្រាយប្រកដដោយប្រសិទ្ធភាព»។
លោក Maude បានបន្តថា អស់រយៈជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ អាស៊ានបានព្យាយាមរក្សាអព្យាក្រឹតភាព ចំពោះ «ស្ថាបត្យកម្មសេដ្ឋកិច្ច និងសន្តិសុខឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក» ជាពិសេសតាមរយៈកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរី កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ីបូព៌ា និងកិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិអាស៊ានបូកជាដើម។
ជារួម គោលបំណងរបស់អាស៊ាន គឺដើម្បីពង្រឹង និងស្រុះស្រួលជាមួយមហាអំណាចធំៗ ហើយប្លុកសង្ឃឹមថា ទម្លាប់នៃការសន្ទនានឹងធ្វើឱ្យកិច្ចសហប្រតិបត្តិការកាន់តែស៊ីជម្រៅ ដែលនឹងបង្កើតការជឿទុកចិត្ត និងគាំទ្រស្ថិរភាព ហើយពង្រឹងបទដ្ឋានសម្រាប់អាកប្បកិរិយារដ្ឋ ដែលមានការទទួលខុសត្រូវ។
ខណៈកិច្ចប្រជុំកំពូលដែលនឹងចាប់ផ្ដើមនៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍នេះ នាយកនៃការសិក្សាពីចិន និងអាស៊ាននៅវិទ្យាស្ថានគ្រប់គ្រង Panyapiwat នៅក្រុងបាងកក លោក Tang Zhimin បានថ្លែងប្រាប់កាសែតចិន China Daily ថា លោកនៅតែរំពឹងថានឹងឃើញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ និងសេចក្តីប្រកាសផ្សេងៗចេញពីកិច្ចប្រជុំកំពូល ស្តីពីវិធាន និងបទដ្ឋានថ្មីស្តីពីការពង្រឹងអព្យាក្រឹតភាព និងការឯកភាពគ្នារបស់អាស៊ាន ដើម្បីទប់ទល់នឹងការប្រឈមមុខដាក់គ្នានៃមហាអំណាច ហើយបង្កើតស្ថាបត្យកម្មពាណិជ្ជកម្ម ដូចជាភាពជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ចទូលំទូលាយក្នុងតំបន់ជាដើម។
ការរំពឹងទុករបស់លោក Zhimin បើទោះបីជាមានលក្ខណៈវិជ្ជមានក្ដី ប៉ុន្តែនៅមានក្ដីបារម្ភជាច្រើន ដែលអាស៊ានត្រូវប្រឈម។ លោក Maude បានសរសេរថា ឥទ្ធិពលរបស់ចិនតាមរយៈសេដ្ឋកិច្ច និងគោលនយោបាយការបរទេសចំពោះតំបន់ ការប្រឈមមុខដាក់គ្នាខ្លាំងរវាងអាមេរិក-ចិន ការឈ្លានពានអ៊ុយក្រែនរបស់រុស្ស៊ី សុទ្ធសឹងតែជាឧបសគ្គសម្រាប់អាស៊ាន ក្នុងការឆ្លើយតបតាមមធ្យោបាយដែលបង្ហាញពីប្រសិទ្ធិភាព ជាជាងការបញ្ចេញជំហរបែបមិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធ។
បន្ថែមពីលើនេះ លោក Maude បានស្រង់សម្ដីអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តនយោបាយថៃ លោក Thitinan Pongsudhirak ដែលថ្លែងថា ប្លុកអាស៊ាន ដែលមានកំណត់ចំពោះការដោះស្រាយបញ្ហានៅមីយ៉ាន់ម៉ា និងដែលបរាជ័យក្នុងការដាក់សម្ពាធឱ្យរបបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាអនុវត្តន៍គោលការណ៍ឯកភាពជាឯកច្ឆន្ទ ៥ ចំណុច នឹងគ្មានថ្ងៃរួបរួមគ្នាទាំងស្រុងតាមរយៈសហគមន៍នយោបាយ-សន្តិសុខ សេដ្ឋកិច្ច និងសង្គម-វប្បធម៌ នោះឡើយ។
ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោក Maude គូសបញ្ជាក់ថា អាស៊ានត្រូវការវិនិយោគជាដៃគូលើអាទិភាពក្នុងតំបន់របស់ខ្លួន ដូចជាជំនាញ ពាណិជ្ជកម្មឌីជីថល និងការបន្សំខ្លួនទៅនឹងវិបត្តិអាកាសធាតុជាដើម ហើយសម្រាប់ប្លុក ភាពជាដៃគូទាំងនេះត្រូវការសហរដ្ឋអាមេរិក និងសម្ព័ន្ធមិត្តដូចជាជប៉ុន និងអូស្ត្រាលី ដែលខិតខំប្រឹងប្រែងកសាងទំនាក់ទំនងទ្វេភាគី និងយុទ្ធសាស្ត្រឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិករបស់ខ្លួន។ ចំណែកឯអ្នកវិភាគផ្សេងទៀត ក៏មើលឃើញផងដែរថា អាស៊ានក៏ត្រូវការចិនដើម្បីជំរុញការស្ទុះងើបឡើងវិញនៃសេដ្ឋកិច្ច និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាដៃគូ ក្នុងវិស័យដូចជាការបង្កើនការតភ្ជាប់ និងការបង្រួមគម្លាតនៃការអភិវឌ្ឍន៍ជាដើម៕
ដោយ៖ហួន ឌីណា
