កិច្ចប្រជុំកំពូល G-20៖ បៃដិននឹងជួបលោកស៊ីខណៈទំនាក់ទំនងអាមេរិក-ចិន ធ្លាក់ចុះកាន់តែដុនដាប
ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក លោក ចូ បៃដិន រំពឹងថានឹងជួបជាមួយមេដឹកនាំចិន លោក ស៊ី ជិនពីង នៅខាងក្រៅកិច្ចប្រជុំកំពូលនៃក្រុមប្រទេសទាំង២០ (G-20) នាថ្ងៃចន្ទទី ១៤ ខែវិច្ឆិកានេះ ដែលជាជំនួបដោយផ្ទាល់ជាលើកដំបូងរវាងមេដឹកនាំទាំង២ រាប់ចាប់តាំងពីលោក បៃដិន ឡើងកាន់ដំណែង និងចំពេលដែលទំនាក់ទំនងអាមេរិក-ចិន ធ្លាក់ចុះកាន់តែដុនដាបទៅៗដោយសារការប្រកួតប្រជែងភូមិសាស្រ្តនយោបាយ។
ក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍អំពីជំនួបនេះ អ្នកនាំពាក្យសេតវិមាន លោកស្រី Karine Jean-Pierre បានថ្លែងកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ថា៖ «មេដឹកនាំទាំង២នឹងពិភាក្សាគ្នាអំពីកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរួម ដើម្បីរក្សា និងធ្វើឱ្យទំនាក់ទំនងរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងសាធារណៈរដ្ឋប្រជាមានិតចិនកាន់តែស៊ីជម្រៅ គ្រប់គ្រងការប្រកួតប្រជែងប្រកបដោយទំនួលខុសត្រូវ និងធ្វើការជាមួយគ្នាលើវិស័យដែលផ្ដល់ផលប្រយោជន៍រួម ជាពិសេសលើបញ្ហាប្រឈមឆ្លងដែន ដែលប៉ះពាល់ដល់សហគមន៍អន្តរជាតិ»។ លោកស្រីបន្តថា ប្រមុខការទូតទាំង២ ក៏នឹងពិភាក្សាគ្នាផងដែរអំពីបញ្ហាមួយចំនួនក្នុងតំបន់ និងពិភពលោក។
ជំនួបដែលនឹងធ្វើឡើងនៅកោះប៉ាលីនៃប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ីនេះ ត្រូវបានអ្នកវិភាគមើលឃើញថា នឹងក្លាយជាឱកាសមួយ ដែលនឹងផ្តល់ភាពច្បាស់លាស់សម្រាប់ការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងវិញនូវទំនាក់ទំនងទ្វេភាគី។ យ៉ាងណាមិញ គេមិនទាន់ច្បាស់នៅឡើយទេ ចំពោះអ្វីដែលនឹងក្លាយជាផ្លែផ្កានៃជំនួប ជាពិសេសទាក់ទងនឹងការបន្ធូរបន្ថយភាពតានតឹងនៃមហាអំណាចពិភពលោកទាំង២។
ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្ដី បណ្ដាមន្រ្តីអាមេរិកបានសង្ឃឹមថា លោក បៃដិន អាចកសាងទំនាក់ទំនងដែលមានមុខងារ មិនធ្វើឱ្យធ្លាក់ចូលក្នុងជម្លោះ ហើយថែមទាំងអនុញ្ញាតឱ្យមានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការប្រកបដោយផលិតភាពលើបញ្ហាផ្សេងៗដូចជាអាកាសធាតុ និងកូរ៉េខាងជើង។
សារព័ត៌មានធំៗផ្សេងៗ បានស្រង់សម្ដីមន្ត្រីរដ្ឋបាលជាន់ខ្ពស់មួយរូប ដែលថ្លែងមិនបញ្ចេញឈ្មោះថា៖ «ខ្ញុំមិនគិតថា មេដឹកនាំទាំង២នឹងអង្គុយចុះ ហើយអាចដោះស្រាយរាល់ការខ្វែងគំនិត ឬបញ្ហារបស់ពួកគេនោះទេ។ ប៉ុន្តែខ្ញុំពិតជាគិតថា យើងជឿថាជំហានមួយចំនួននេះ អាចមានសារៈសំខាន់បន្តទៅមុខ»។
ជំនួបរវាងលោក បៃដិន និងលោក ស៊ី នៅថ្ងៃចន្ទនេះ នឹងធ្វើឡើងចំពេលដែលទំនាក់ទំនងរវាងអាមេរិក និងចិន កាន់តែរង្គុះរង្គើកាន់តែខ្លាំងឡើងៗ ជុំវិញបញ្ហាដូចជា គោលនយោបាយពាណិជ្ជកម្ម ជំហរបស់ចិនលើការឈ្លានពានអ៊ុយក្រែនរបស់រុស្ស៊ី និងវិបត្តិតៃវ៉ាន់ រួមទាំងបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនៅតំបន់ស៊ីនជាំង និងជម្លោះនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងផងដែរ។
អ្នកជំនាញអាស៊ីនៅមូលនិធិ Marshall របស់អាល្លឺម៉ង់ លោកស្រី Bonnie Glaser បានថ្លែងប្រាប់កាសែត ឌឹ ហ្កាដឌៀន ថា ជំនួបនេះគឺជាឱកាសមួយដើម្បីកាត់បន្ថយភាពតានតឹង ហើយចិនកំពុងផ្តល់សញ្ញាថាខ្លួនចង់ជៀសវាងការចុះខ្សោយបន្ថែមទៀតនៅក្នុងទំនាក់ទំនងជាមួយអាមេរិក។ ប៉ុន្តែលោកស្រីបានបន្តថា៖ «វាមិនច្បាស់ទេថា ពួកគេមានឆន្ទៈធ្វើអ្វីដើម្បីសម្រេចបាននូវគោលបំណងនោះ។ រដ្ឋបាល បៃដិន បាននិងកំពុងជំរុញឱ្យមានការពិភាក្សាអំពីវិធានការកាត់បន្ថយហានិភ័យចាប់តាំងពីពាក់កណ្តាលឆ្នាំ ២០២១ ហើយសាធារណៈប្រជាមានិតមិនបានចាប់អារម្មណ៍នោះទេ»។
ឆ្លើយតបនឹងសំណួរអ្នកកាសែតកាលពីរសៀលថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ លោកប្រធានាធិបតី បៃដិន បង្ហាញពីសុទិដ្ឋិនិយមលើជំនួបជាមួយលោកប្រធានាធិបតី ស៊ី ដោយថ្លែងយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «ខ្ញុំតែងតែគិតថាកិច្ចសន្ទនារបស់ខ្ញុំ មានផលិតភាព»។
គួររំឭកថា លោក បៃដិន និងលោក ស៊ី បានជួបគ្នាដោយផ្ទាល់ចុងក្រោយបង្អស់នៅក្នុងអំឡុងរដ្ឋបាលលោក អូបាម៉ា ប៉ុន្តែទំនាក់ទំនងរវាងទីក្រុងប៉េកាំង និងទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន បានធ្លាក់ចុះដល់កម្រិតទាបបំផុត ដែលមិនធ្លាប់មានរាប់ទសវត្សរ៍ ជាពិសេសបន្ទាប់ពីប្រធានសភាអាមេរិក លោកស្រី ណាន់ស៊ី ប៉េឡូស៊ី ធ្វើដំណើរទស្សនកិច្ចទៅកោះតៃវ៉ាន់កាលពីខែសីហា ដែលបង្កឱ្យមានការឆ្លើយតបទាំងកំហឹងពីចិន តាមរយៈការធ្វើសមយុទ្ធទ្រង់ទ្រាយធំមិនធ្លាប់មាននៅជុំវិញកោះតៃវ៉ាន់។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រដ្ឋបាលបៃដិន បានអះអាងថានឹងមិនមានសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមពីកិច្ចប្រជុំរវាងលោក បៃដិន និងលោក ស៊ី នោះទេ ហើយក៏គ្មានការរំពឹងទុកសម្រាប់កិច្ចព្រមព្រៀងជាក់លាក់ណាមួយដែរ។ មន្រ្តីដដែលនោះថ្លែងយ៉ាងដូច្នេះថា៖ «ខ្ញុំរំពឹងថា លោកប្រធានាធិបតីនឹងបង្ហាញកង្វល់មួយចំនួនរបស់យើងដោយត្រង់ រួមទាំងសកម្មភាពរបស់សាធារណៈរដ្ឋប្រជាមានិតចិន ដែលគំរាមកំហែងដល់សន្តិភាព និងស្ថិរភាពនៅទូទាំងច្រកសមុទ្រតៃវ៉ាន់ ក៏ដូចជាការព្រួយបារម្ភជាយូររបស់យើងអំពីការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស»។
កាលពីថ្ងៃពុធ លោក បៃដិន លើកឡើងថា លោកមិនមានឆន្ទៈក្នុងការព្រមព្រៀងជាមូលដ្ឋានណាមួយនៅពេលជួបមេដឹកនាំចិននោះទេ ហើយថា លោកចង់ឱ្យមេដឹកនាំទាំង២កំណត់ «បន្ទាត់ក្រហម» របស់ខ្លួន ហើយដោះស្រាយតំបន់ជម្លោះ រួមទាំងនៅលើកោះតៃវ៉ាន់ផងដែរ។
ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសចិន លោក Zhao Lijian បានថ្លែងប្រាប់សន្និសីទសារព័ត៌មានកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ថា ចិនបានចាត់វិធានការយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ចំពោះសំណើរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក សម្រាប់កិច្ចប្រជុំរវាងមេដឹកនាំនៃប្រទេសទាំង២។ លោក Zhao បានថ្លែងបន្ថែមថា៖ «គោលនយោបាយចំពោះអាមេរិករបស់ចិន គឺនៅតែដដែល និងច្បាស់លាស់។ យើងប្តេជ្ញាគោរពគ្នាទៅវិញទៅមក រួមរស់ដោយសន្តិភាព និងធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការឈ្នះ-ឈ្នះជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក។ តែទន្ទឹមនឹងនោះ យើងនឹងការពារយ៉ាងរឹងមាំនូវអធិបតេយ្យភាព សន្តិសុខ និងផលប្រយោជន៍អភិវឌ្ឍន៍របស់យើង»។
ចំពោះបញ្ហាកោះតៃវ៉ាន់វិញ លោក Zhao បានសង្កត់ធ្ងន់យ៉ាងដូច្នេះថា៖ «អ្វីដែលអាមេរិកត្រូវធ្វើ គឺបញ្ឈប់ការបំភាន់ បំភ្លៃ និងចេញគោលការណ៍ចិនតែមួយ គោរពយ៉ាងតឹងរឹងនូវបទដ្ឋានជាមូលដ្ឋាននៃទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ រួមទាំងការគោរពចំពោះអធិបតេយ្យភាព និងបូរណភាពទឹកដីរបស់ប្រទេសដទៃ និងការមិនជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់ប្រទេសដទៃ»។ លោកបន្តថា៖ «វាជារឿងសំខាន់ដែលសហរដ្ឋអាមេរិកធ្វើការរួមគ្នាជាមួយចិន ដើម្បីគ្រប់គ្រងភាពខុសគ្នាឱ្យបានត្រឹមត្រូវ ជំរុញកិច្ចសហប្រតិបត្តិការដែលផ្ដល់ផលប្រយោជន៍ឱ្យគ្នាទៅវិញទៅមក ជៀសវាងការយល់ច្រឡំ និងការគណនាខុស ហើយនាំទំនាក់ទំនងចិន-អាមេរិកឱ្យត្រឡប់ទៅរកផ្លូវត្រូវវិញ»។
ជុំវិញបញ្ហាដដែលនេះ ទីប្រឹក្សាសន្តិសុខជាតិរបស់សេតវិមានលោក Jake Sullivan បានលើកឡើងថា សហរដ្ឋអាមេរិកនឹងសង្ខេបអំពីលទ្ធផលនៃកិច្ចប្រជុំរវាងលោក បៃដិន និងលោក ស៊ី ក្នុងគោលបំណងធ្វើឱ្យទីក្រុងតៃប៉ិមានអារម្មណ៍ថាមានសុវត្ថិភាព និងកក់ក្ដៅ អំពីការគាំទ្ររបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ បន្ថែមពីលើនេះ លោក បៃដិន ក៏បានអះអាងផងដែរថា មិនថាការពិភាក្សាពីវិបត្តិតៃវ៉ាន់នឹងទៅជាយ៉ាងនោះទេ ក៏ជំហរគាំទ្រអាមេរិកចំពោះកោះនេះមិនប្រែប្រួលដែរ។
ទន្ទឹងនឹងគ្នានេះ មន្រ្តីជាន់ខ្ពស់នៃរដ្ឋបាលបៃដិន ម្នាក់ ដែលកាសែត ឌឹ ហ្កាដឌៀន ស្រង់សម្ដី បានគូសបញ្ជាក់ថា បញ្ហាជុំវិញការបាញ់សាកល្បងសព្វាវុធរបស់កូរ៉េខាងត្បូងក៏អាចមានក្នុងរបៀបវៀរៈរបស់លោក បៃដិន ផងដែរ ជាពិសេសនៅពេលដែលសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់អាមេរិកនៅអាស៊ីបូព៌ាសម្ដែងពីការព្រួយបារម្ភពីការគំរាមកំហែងផ្នែកសន្តិសុខ។ មន្រ្តីដដែលបានអះអាងថា ទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនចង់ឱ្យទីក្រុងប៉េកាំងដាក់សម្ពាធលើមេដឹកនាំកូរ៉េខាងជើង លោក គីម ជុងអ៊ុន ឱ្យលុបចោលសកម្មភាពរបស់ខ្លួន និងងាកមកចូលរួមកិច្ចពិភាក្សាស្តីពីការរំសាយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរឡើងវិញ ហើយបន្តទៀតថា វាជាបញ្ហាមួយដែលចិន និងអាមេរិក មានប្រវត្តិធ្វើការរួមគ្នាកន្លងមក។
គួរបញ្ជាក់ថា ចិន និងអាមេរិក មានទំនាក់ទំនងវិនិយោគ និងពាណិជ្ជកម្មដ៏ធំ ប៉ុន្តែប្រទេសទាំង២កំពុងប្រជែងឥទ្ធិពលយោធា និងការទូតរបស់គ្នាទៅវិញទៅមក ជាពិសេសក្នុងតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក។ ជំនួបក្រៅកិច្ចប្រជុំកំពូល G-20 នៅកោះបាលីនេះ នឹងធ្វើឡើងតែប៉ុន្មានសប្ដាហ៍ប៉ុណ្ណេះបន្ទាប់ពីលោក ស៊ី ចាប់ផ្ដើមអាណត្តិទី៣របស់លោកក្រោយសមាជបក្សកុម្មុយនិស្តចិនកាលពីខែមុន។
អ្វីដែលគួរឱ្យកត់សម្គាល់នោះគឺថា ក្រោយបន្តអាណត្តិទី៣នេះ លោក ស៊ី បានថ្លែងនៅក្នុងសំបុត្រមួយថា សហរដ្ឋអាមេរិក និងចិនត្រូវតែស្វែងរកវិធីដើម្បីចុះសម្រុងគ្នាក្នុងយុគសម័យថ្មី និងធ្វើការជាមួយគ្នា ដើម្បីសន្តិសុខ និងសណ្ដាប់ធ្នាប់ពិភពលោក។ ចំណែកឯលោក បៃដិន វិញ ក៏បានកត់សម្គាល់ដែរថា ទោះបីជាអាមេរិកចាត់ទុកចិនជាគូរប្រជែងក៏ដោយ ក៏អាមេរិកមិនស្វែងរកជម្លោះជាមួយចិននោះដែរ។ ដោយ:ហួន ឌីណា
