ភ្នំពេញ៖ បណ្ឌិត ស៊ឺន សំ​ គឺជាគ្រូបង្រៀនវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ​នៅរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានបញ្ជាក់ថា ប្រទេសកម្ពុជា ជាប្រទេសដែលមានប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏យូរលង់ និងសម្បូរទៅដោយវប្បធម៌ដ៏រុងរឿង ប៉ុន្តែក៏បានឆ្លងកាត់នូវបញ្ហាប្រឈមជាច្រើន ជាពិសេសការឈ្លានពាន និងការជ្រៀតជ្រែកពីប្រទេសជិតខាង ដូចជាប្រទេសថៃ។ ការឈ្លានពានរបស់ថៃ មិនត្រឹមតែកើតឡើងតាមរយៈជម្លោះព្រំដែនប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងមានទម្រង់ជាច្រើន ដូចជា ការគាំទ្រក្រុមប្រឆាំង និងការប៉ុនប៉ងបំផ្លាញស្ថិរភាពផ្នែកនយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជា។

*ប្រវត្តិនៃការឈ្លានពានរបស់ថៃ
ជាប្រវត្តិសាស្ត្រ ប្រទេសថៃបានបង្ហាញនូវគោលជំហរឈ្លានពានចំពោះកម្ពុជាជាច្រើនលើកច្រើនសា។ ចាប់តាំងពីសម័យអាណានិគមបារាំង ដែលសន្ធិសញ្ញាបារាំង-សៀមឆ្នាំ១៩០៤ និង១៩០៧ បានកំណត់ព្រំដែនដោយផ្អែកលើខ្សែទឹកភ្នំដងរែក ប៉ុន្តែបានបន្សល់ទុកនូវភាពមិនច្បាស់លាស់ដែលនាំឱ្យមានជម្លោះរហូតមកដល់សម័យទំនើប។ឧទាហរណ៍ដ៏ច្បាស់បំផុត គឺជម្លោះប្រាសាទព្រះវិហារនៅឆ្នាំ២០០៨-២០១១ ដែលបណ្តាលឱ្យមានការប៉ះទង្គិចយោធា និងការបាត់បង់អាយុជីវិតជាច្រើន។ នៅឆ្នាំ២០២៥ ជម្លោះបានកើនឡើងវិញនៅតំបន់ត្រីកោណ និងជុំវិញប្រាសាទតាមាន់ ដែលបានបណ្តាលឱ្យមានការបាត់បង់អាយុជីវិត និងការផ្លាស់ទីលំនៅរបស់ប្រជាជនជាង២៧០,០០០នាក់។ ក្រៅពីជម្លោះព្រំដែន ថៃក៏ត្រូវបានគេសង្ស័យថា បានជួយឧបត្ថម្ភក្រុមប្រឆាំងនៅកម្ពុជា ដោយផ្តល់ថវិកា និងការគាំទ្រផ្នែកនយោបាយ ដើម្បីបង្កអស្ថិរភាពផ្ទៃក្នុង។ ឧទាហរណ៍ នៅសម័យខ្មែរក្រហម និងសម័យសង្គ្រាមស៊ីវិល ក្រុមប្រឆាំងមួយចំនួនដែលមានមូលដ្ឋាននៅតាមព្រំដែនថៃ-កម្ពុជា ត្រូវបានគេជឿថា បានទទួលការគាំទ្រពីថៃ ដើម្បីបន្តសកម្មភាពប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ ការគាំទ្រនេះមានគោលបំណងធ្វើឱ្យមានកម្ពុជាចុះខ្សោយ និងរារាំងការអភិវឌ្ឍជាតិ ដើម្បីរក្សាឥទ្ធិពលថៃក្នុងតំបន់។

*ផលប៉ះពាល់នៃការឈ្លានពាន
ការឈ្លានពានរបស់ថៃ បានបង្កផលប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់កម្ពុជា។ ទីមួយ ជម្លោះព្រំដែនបានបណ្តាលឱ្យមានការបាត់បង់អាយុជីវិត និងការខូចខាតហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ដែលរារាំងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចនៅតំបន់ព្រំដែន។ ទីពីរ ការគាំទ្រក្រុមប្រឆាំងបានបង្កអស្ថិរភាពនយោបាយ ដែលធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាត្រូវចំណាយធនធានយ៉ាងច្រើនដើម្បីរក្សាសន្តិសុខផ្ទៃក្នុង។ ទីបី ការឈ្លានពានទាំងនេះបានប៉ះពាល់ដល់ទំនុកចិត្តរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា និងធ្វើឱ្យមានការមើលងាយពីសហគមន៍អន្តរជាតិ ដែលអាចរារាំងការវិនិយោគបរទេស។ ជាងនេះទៅទៀត ការឈ្លានពានទាំងនេះបានបង្កើតនូវភាពមិនទុកចិត្តរវាងប្រទេសទាំងពីរ ដែលធ្វើឱ្យកិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្នុងក្របខណ្ឌអាស៊ានកាន់តែលំបាក។ ឧទាហរណ៍ ការព្យួរពាណិជ្ជកម្មនៅខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២៥ បានប៉ះពាល់ដល់សេដ្ឋកិច្ចតំបន់ព្រំដែន ដែលជាប្រភពចំណូលសំខាន់សម្រាប់ប្រជាជនកម្ពុជា និងថៃ។

*តួនាទីនៃអ្នកនយោបាយកម្ពុជា
អ្នកនយោបាយកម្ពុជាមានតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការការពារប្រយោជន៍ជាតិ។ ការទទួលថវិកា ឬការគាំទ្រពីបរទេស ជាពិសេសពីប្រទេសជិតខាង ដូចជាថៃ ដើម្បីធ្វើសកម្មភាពប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាល គឺជាទង្វើដែលបំផ្លាញអធិបតេយ្យភាពជាតិ។ ទង្វើបែបនេះ មិនត្រឹមតែបង្កអស្ថិរភាពប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងផ្តល់ឱកាសឱ្យបរទេសបន្តមើលងាយកម្ពុជា និងរារាំងការអភិវឌ្ឍជាតិ។ អ្នកនយោបាយគួរតែប្តេជ្ញាចិត្តក្នុងការបម្រើប្រយោជន៍ជាតិ ជាជាងការស្វែងរកផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន ឬអំណាចផ្នែកនយោបាយ។ ការទទួលថវិកាពីបរទេស ដើម្បីបម្រើរបៀបវារៈបរទេស គឺជាទង្វើដែលប៉ះពាល់ដល់កិត្តិយសជាតិ និងធ្វើឱ្យប្រទេសកម្ពុជាធ្លាក់ចូលក្នុងភាពអន់ខ្សោយ។ ផ្ទុយទៅវិញ អ្នកនយោបាយគួរតែសហការគ្នាដើម្បីពង្រឹង ស្ថាប័នជាតិ និងលើកកម្ពស់សន្តិភាព ដើម្បីឱ្យកម្ពុជាអាចទប់ទល់នឹងសម្ពាធពីខាងក្រៅ។

*ការប្តេជ្ញាចិត្តស្នេហាជាតិ
ការស្នេហាជាតិ គឺជាគន្លឹះសំខាន់ក្នុងការការពារប្រទេសកម្ពុជាពីការឈ្លានពាន និងការជ្រៀតជ្រែកពីបរទេស។ ប្រជាជនកម្ពុជា ជាពិសេសអ្នកនយោបាយ និងអ្នកដឹកនាំ ត្រូវតែប្តេជ្ញាចិត្តក្នុងការកសាងប្រទេសជាតិឱ្យរីកចម្រើន ជាជាងការបែកបាក់គ្នាដោយសារតែផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន។ ការបែកបាក់ផ្ទៃក្នុង គឺជាឱកាសដ៏ល្អសម្រាប់បរទេស ដើម្បីបន្តជ្រៀតជ្រែក និងធ្វើឱ្យកម្ពុជាអន់ថយ។ ការស្នេហាជាតិ មិនមែនមានន័យថា ត្រូវប្រឆាំងជាមួយបរទេសគ្រប់រូបភាពនោះទេ ប៉ុន្តែមានន័យថាត្រូវផ្តល់អាទិភាពដល់ប្រយោជន៍ជាតិ និងការពារអធិបតេយ្យភាព។ ឧទាហរណ៍ ការបដិសេធការទទួលថវិកាពីបរទេសដែលមានគោលបំណងបំផ្លាញ និងការលើកកម្ពស់សាមគ្គីភាពជាតិ គឺជាជំហានជាក់ស្តែងក្នុងការការពារប្រទេស។ ប្រជាជនកម្ពុជាគួរតែចងចាំប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏ជូរចត់ ដែលបានបង្ហាញថា ការបែកបាក់ផ្ទៃក្នុងបានធ្វើឱ្យប្រទេសធ្លាក់ចូលក្នុងភាពអន់ខ្សោយ ដូចជាក្នុងសម័យសង្គ្រាមស៊ីវិល។

*យុទ្ធសាស្ត្រដើម្បីទប់ទល់នឹងការឈ្លានពាន
ដើម្បីបញ្ឈប់ការឈ្លានពានរបស់ថៃ និងការពារប្រទេសកម្ពុជា យុទ្ធសាស្ត្រច្រើនទិដ្ឋភាព គឺចាំបាច់ណាស់សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា។ ខាងក្រោមនេះ គឺជាចំណុចដែលកម្ពុជាគួរតែពិចារណា និងពង្រឹងបន្ថែមដើម្បីឱ្យប្រទេសកម្ពុជាកាន់តែរឹងមាំ៖
១.ការពង្រឹងការពារជាតិ៖ កម្ពុជាគួរតែបន្តពង្រឹងសមត្ថភាពយោធា និងប្រើបច្ចេកវិទ្យាទំនើប ដូចជា ប្រព័ន្ធតាមដាន និងសេនស័រនៅតាមព្រំដែន ដើម្បីទប់ស្កាត់ការឈ្លានពាន។
២.ការទូតអន្តរជាតិ៖ ប្រើប្រាស់ស្ថាប័នអន្តរជាតិ ដូចជា តុលាការអន្តរជាតិ (ICJ) និងអាស៊ាន ដើម្បីដោះស្រាយជម្លោះព្រំដែន និងស្នើឱ្យមានអ្នកសង្កេតការណ៍អន្តរជាតិ។
៣.ការលើកកម្ពស់សាមគ្គីភាពជាតិ៖ អ្នកនយោបាយ និងប្រជាជនកម្ពុជាត្រូវសហការគ្នា ដើម្បីការពារប្រយោជន៍ជាតិ និងទប់ស្កាត់ការជ្រៀតជ្រែកពីបរទេស។
៤.ការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាន៖ ប្រើបណ្តាញសង្គម និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយអន្តរជាតិ ដើម្បីបង្ហាញភស្តុតាងនៃការឈ្លានពាន និងស្វែងរកការគាំទ្រពីសហគមន៍អន្តរជាតិ។
៥.ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច៖ ការពង្រឹងសេដ្ឋកិច្ចជាតិ និងការលើកកម្ពស់ជីវភាពប្រជាជន នឹងធ្វើឱ្យកម្ពុជាមានភាពរឹងមាំ និងមិនងាយរងឥទ្ធិពលពីបរទេស។

សរុបមក ការឈ្លានពានរបស់ប្រទេសថៃ មិនថាតាមរយៈជម្លោះព្រំដែន ឬការគាំទ្រក្រុមប្រឆាំងនោះទេ គឺជាការគំរាមកំហែងដល់អធិបតេយ្យភាព និងការអភិវឌ្ឍរបស់កម្ពុជា។ ដើម្បីទប់ទល់នឹងបញ្ហានេះ កម្ពុជាត្រូវតែពង្រឹងសមត្ថភាពខ្លួន ទាំងផ្នែកយោធា ការទូត និងសាមគ្គីភាពជាតិ។ អ្នកនយោបាយ និងប្រជាជនកម្ពុជាទាំងមូល ត្រូវតែប្តេជ្ញាចិត្តស្នេហាជាតិ និងបដិសេធរាល់ទម្រង់នៃការជ្រៀតជ្រែកពីបរទេស។ តាមរយៈការសហការគ្នា និងការលើកកម្ពស់ផលប្រយោជន៍ជាតិ កម្ពុជានឹងអាចកសាងអនាគតដ៏រឹងមាំ និងរក្សាកិត្តិយសជាតិជារៀងរហូត៕
ដោយ៖បណ្ឌិត ស៊ឺន សំ​ (គ្រូបង្រៀនវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយនៅរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា)