ជម្លោះ និងបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ បានបំផ្លិចបំផ្លាញតំបន់កសិកម្មប្រទេសស៊ីរី
នៅក្នុងតំបន់ ដែលត្រូវបានបំផ្លិចបំផ្លាញ ដោយ ISIS និងជម្លោះប្រដាប់អាវុធ គួបផ្សំនឹងគ្រោះរាំងស្ងួត និងទន្លេដ៏យូរនេះ បានធ្វើឱ្យវិស័យកសិកម្មនៅប្រទេសស៊ីរីរងនឹងវិបត្តិធ្ងន់ធ្ងរ។
គ្រោះរាំងស្ងួតអូសបន្លាយក្នុងតំបន់ត្រូវបានផ្សារភ្ជាប់ទៅនឹងការប្រែប្រួលអាកាសធាតុជុំវិញពិភពលោក។ ប៉ុន្តែ នៅភាគឦសានប្រទេសស៊ីរី ដែលជាកន្លែងលក់នំប៉័ងប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ប្រទេសនេះ ត្រូវទទួលរងឥទ្ធិពលធ្ងន់ធ្ងរ ដោយសង្រ្គាមជាងមួយទសវត្សរ៍ ដែលបំផ្លាញសេដ្ឋកិច្ចបំផ្លិចបំផ្លាញ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធខូច និងបង្កើនភាពក្រីក្រ ដែលទុកឱ្យសង្គមងាយរងគ្រោះនេះ កាន់តែមានហានិភ័យក្នុងវិស័យកសិកម្ម។
កម្មវិធីស្បៀងអាហារពិភពលោករបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ បានរាយការណ៍កាលពីរដូវក្តៅមុនថា ស្ទើរតែពាក់កណ្តាលនៃចំនួនប្រជាជននៅទូទាំងប្រទេសស៊ីរី មិនមានអាហារគ្រប់គ្រាន់ ដែលជាតួលេខរំពឹងថានឹងកើនឡើងខ្ពស់នៅឆ្នាំនេះ។
វាលស្រែក្រហមជាច្រើន ត្រូវបានទុកចោល ដោយកសិករ ដែលមិនមានលទ្ធភាពទិញគ្រាប់ពូជ ជី ឬម៉ាស៊ូត ដើម្បីដំណើរការម៉ាស៊ីនបូមទឹក ដើម្បីជំនួសទឹកភ្លៀង ដែលមានកម្រិតទាបកាលពីឆ្នាំមុន។ ស្រូវសាលី ដែលពួកគេដាំមានគុណភាពទាប ហើយលក់បានតិចជាងមុនគ្រោះរាំងស្ងួតកាលពីពីរឆ្នាំមុន។ នេះបើតាមកសិករ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល និងអង្គការជំនួយ។
តំបន់ដាច់ស្រយាលពាក់កណ្តាលស្វយ័តនេះនៅភាគឦសានប្រទេសស៊ីរី ដែលអស់សង្ឃឹមចង់បានសាច់ប្រាក់ និងទំនាក់ទំនងស្ថិរភាពជាមួយក្រុងដាម៉ាស នៅតែលក់ដំណាំស្រូវសាលីជាច្រើនរបស់ខ្លួនទៅឱ្យរដ្ឋាភិបាលស៊ីរី ដោយបន្សល់ទុកសាច់ប្រាក់តិចតួចសម្រាប់ប្រជាជនរបស់ខ្លួន។
ហើយកសិករ ដែលមិនមានលទ្ធភាពចិញ្ចឹម និងស្រោចទឹកសត្វ បានលក់ចេញផលិតផលខ្លួនក្នុងតម្លៃថ្លៃ។
លោក Khider Shaban អាយុ ៤៨ឆ្នាំ ជាកសិករដាំស្រូវនៅជិតទីក្រុង Al Shaddadi ធ្លាប់ជាវាលស្រែធំល្វឹងល្វើយបែរជំនួស ដោយដីទទេរ ដោយសារតែកង្វះទឹក បាននិយាយថា៖ «រាល់ថ្ងៃយើងបោះពោតឱ្យមាន់ស៊ី។ ហើយរាល់ថ្ងៃហ្នឹងយើងជាអ្វី? មាន់?»
លោក Matt Hall អ្នកវិភាគយុទ្ធសាស្ត្ររបស់អង្គការ Save the Children នៅមជ្ឈិមបូព៌ា និងអឺរ៉ុបខាងកើត បាននិយាយថា៖ «បញ្ហានៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុនេះ ត្រូវបានផ្សំជាមួយបញ្ហាផ្សេងទៀត ដូច្នេះវាមិនមែនគ្រាន់តែជារឿងមួយនោះទេ។ នៅមានបញ្ហារឿងសង្រ្គាម មានទណ្ឌកម្ម ការបំផ្លិចបំផ្លាញសេដ្ឋកិច្ច។ ហើយតំបន់នេះ មិនអាចនាំចូលស្រូវសាលីទេ ព្រោះមិនមានលទ្ធភាព»។
អស់រយៈពេលរាប់ពាន់ឆ្នាំ ទន្លេ Euphrates និងដៃទន្លេដ៏ធំបំផុតរបស់វា ទន្លេ Khabur ដែលកាត់កាត់ខេត្ត Hasaka បានបង្កើតការតាំងទីលំនៅកសិកម្មដំបូងបំផុតមួយចំនួនរបស់ពិភពលោក ប៉ុន្តែត្រូវមករឹងស្ងួត។
ទីភ្នាក់ងារអវកាសអាមេរិក NASA ដែលសិក្សាអំពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ បាននិយាយថា គ្រោះរាំងស្ងួត ដែលបានចាប់ផ្តើមក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៨ គឺអាក្រក់បំផុតមិនធ្លាប់ឃើញក្នុងរយៈពេល៩ សតវត្សកន្លងមក ជាពិសេសនៅផ្នែកខ្លះនៃមជ្ឈិមបូព៌ា។
នៅភាគឦសានប្រទេសស៊ីរី គ្រោះរាំងស្ងួតមានលក្ខណៈធ្ងន់ធ្ងរជាពិសេសក្នុងរយៈពេលពីរឆ្នាំកន្លងមកនេះ។ ប៉ុន្តែកម្រិតទឹកភ្លៀងទាបជាងមធ្យម គឺគ្រាន់តែជាផ្នែកនៃបញ្ហាប៉ុណ្ណោះ។ ប្រទេសទួរគី ដែលគ្រប់គ្រងការផ្គត់ផ្គង់ទឹកក្នុងតំបន់ពីផ្នែកខ្លះនៃភាគខាងជើងស៊ីរី តាមរយៈសង្រ្គាមប្រូកស៊ី ត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទកាត់បន្ថយលំហូរទៅកាន់តំបន់ ដែលរស់នៅ ដោយជនជាតិឃឺដ ដែលជាប្រជាជនខ្លួនចាត់ទុកថាជាសត្រូវ។
ចាប់តាំងពីប្រទេសទួរគីបានចាប់យកស្ថានីយ៍បូមទឹក Alouk ដែលជាប្រភពទឹកសំខាន់សម្រាប់ខេត្ត Hasaka ក្នុងឆ្នាំ ២០១៩ មក ភ្នាក់ងារជំនួយបាននិយាយថា កងកម្លាំងក្រោមការបញ្ជារបស់ខ្លួន បានបិទម៉ាស៊ីនបូមទឹកម្តងហើយម្តងទៀត ដោយធ្វើឱ្យមនុស្សប្រហែលមួយលាននាក់ប្រឈមនឹងហានិភ័យ។
ប្រទេសទួរគីបានបដិសេធការចោទប្រកាន់នេះ ដោយបានស្តីបន្ទោសការដាច់ភ្លើងលើបញ្ហាបច្ចេកទេស និងកង្វះអគ្គិសនីពីទំនប់មួយនៅខាងក្រៅការគ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួនប៉ុណ្ណោះ។ យ៉ាងណាមិញ មិនថាមកពីមូលហេតុអ្វីក៏ដោយ អង្គការយូនីសេហ្វ និយាយថា ការផ្គត់ផ្គង់ទឹកត្រូវបានរំខានយ៉ាងហោចណាស់ ២៤ ដង ចាប់តាំងពីចុងឆ្នាំ ២០១៩ មក។
កម្រិតទាបនៃទន្លេ Khabur ដែលកសិករជាច្រើនពឹងផ្អែកលើការស្រោចស្រពលើស្រែរបស់ពួកគេ មានន័យថា ពួកគេត្រូវដំណើរការម៉ាស៊ីនបូមទឹកប្រើម៉ាស៊ូតរបស់ពួកគេយូរជាងនេះ ដើម្បីទទួលបានបរិមាណទឹកដូចគ្នា។ ហើយតម្លៃប្រេងម៉ាស៊ូតបានឡើងថ្លៃ រួមជាមួយនឹងតម្លៃសម្ភារៈសំខាន់ៗផ្សេងទៀត ដោយសារតែការហ៊ុមព័ទ្ធសេដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់ដោយប្រទេសជិតខាងរបស់ខ្លួន គឺទួរគី និងផ្នែកដែលគ្រប់គ្រង ដោយរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសស៊ីរី និងទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចរបស់អាមេរិកប្រឆាំងនឹងស៊ីរី បានប៉ះពាល់ដល់តំបន់នេះផងដែរ។ .
លោក Salih ក៏បានស្តីបន្ទោសប្រទេសទួរគីចំពោះការកាត់បន្ថយការផ្គត់ផ្គង់ទឹកនៅស្ថានីយ៍បូមទឹក Alouk ដោយថ្លែងថា ថ្ងៃមួយគេបើកទឹក ១០ ថ្ងៃមិនបានផង។
លោកបានប៉ាន់ប្រមាណថា ៦០ ភាគរយនៃប្រជាជនក្នុងស្រុកឥឡូវកំពុងរស់នៅក្រោមបន្ទាត់ភាពក្រីក្រ។ គាត់បាននិយាយថា៖ «មនុស្សមួយចំនួនហូបអាហារតែមួយពេលក្នុងមួយថ្ងៃ។ ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ គ្រោះរាំងស្ងួតនេះ កំពុងប៉ះពាល់ដល់ពិភពលោកទាំងមូល។ ប៉ុន្តែ នៅទីនេះក្នុងការគ្រប់គ្រងស្វយ័ត យើងមិនមានទុនបម្រុង ដើម្បីទប់ទល់នឹងវាទេ»។
ប្រភព៖ New York Times
