ចុងសប្តាហ៍ដ៏សោកសៅរ៍បំផុតរបស់ពិភពលោកដែលបាត់បង់ លោកស៊ីនហ្សូ អាបេដោយអំពើឃាតកម្ម ខណៈមេដឹកនាំប្លុកសេរីនិងកុម្មុយនីសឲ្យតម្លៃលើកិច្ចខិតខំរបស់អាបេ
វាជាចុងសប្តាហ៍ដ៏សោកសង្រេងបំផុតសម្រាប់ពិភពលោកទាំងមូល បន្ទាប់ពីព័ត៌មាននៃការធ្វើឃាតលើអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុន ស៊ីហ្សូ អាបេ (Shinzo Abe ) ត្រូវបានដឹងភ្លាមៗក្រោយការបាញ់ប្រហារកាលពីព្រឹកថ្ងៃសុក្រ ហើយព័ត៌មាននៃមរណៈភាពរបស់លោកត្រូវបានបង្ហាញឲ្យដឹងក្រោយពីគ្មានលទ្ធភាពសង្គ្រោះបានរយៈពេលប៉ុន្មានម៉ោងក្រោយមក។
ការបាញ់ប្រហារបំណងធ្វើឃាតលើអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីដែលទើបបញ្ចប់អាណត្តិកាលពីឆ្នាំ២០២០ បានទាក់ទាញសមានចិត្តចូលរួមសោកស្តាយពីសំណាក់មេដឹកនាំពិភពលោកសំខាន់ មេដឹកនាំអង្គការ សមាគមអន្តរជាតិ មេដឹកនាំប្រទេស ស្ថាប័នជាតិនិមួយៗ រហូតដល់បុគ្គលឯកជនផង ដោយបង្ហាញឱ្យឃើញពីការតក់ស្លុត សោកស្តាយ និង ចាត់ទុកលោក អាបេ ជាអ្នកទំនាក់ទំនងសន្តិភាព ផ្សះផ្សារ លើកកម្ពាស់ពហុភាគីនិយម និងធ្វើឲ្យទំនាក់ទំនងពិភពលោកមានការធូរស្រាល។
មេដឹកនាំពិភពលោកទាំងក្នុងប្លុកប្រជាធិបតីសេរី និងប្លុកកុម្មុយនីសុទ្ធតែឲ្យតម្លៃលើអ្វីដែលអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុនបានប្រឹងប្រែងនិងបន្សល់ទុក។ ចាប់តាំងពីថ្ងៃសុក្រកន្លងមក មេដឹកនាំប្រទេសមហាអំណាចធំៗ បានសម្រេចរួចទៅហើយនូវអ្វីដែលប្រទេសខ្លួនត្រូវធ្វើសម្រាប់សំដែងឲ្យប្រជាជនជប៉ុនបានឃើញ។
ដោយបានចងសម្ព័ន្ធភាពអស់រយៈពេលជាង៧០ឆ្នាំកន្លងមក បន្ទាប់ពីភាពជាសត្រូវត្រូវបានបញ្ចប់ដោយគ្រាប់នុយក្លេអ៊ែពីរគ្រាប់របស់អាមេរិកបានទម្លាក់លើកទឹកដីកជប៉ុន ប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក ចូ បៃដិន បានបញ្ជាឲ្យបង្ហូតទង់ជាតិត្រឹមពាក់កណ្តាលដងនៅចុងសប្តាហ៍នេះដើម្បីជាបង្ហាញនៃការចូលរួមកាន់ទុក្ខរបស់លោកអាបេ។ នេះបើតាម BBC។
លោក Biden បាននិយាយថា លោកពិតជាមានការសោកសង្រេងខ្លាំងណាស់ ចំពោះការស្លាប់របស់លោក អាបេ ដោយបាននិយាយថា «សូម្បីតែនៅពេលនេះគាត់ត្រូវបានគេវាយប្រហារក៏ដោយក៏គាត់បានចូលរួមក្នុងការងារប្រជាធិបតេយ្យ»។
ព័ត៌មាន The Japanese Times នៅថ្ងៃអាទិត្យបានអះអាងថា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសអាមេរិក លោក អានតូនី ប្ល៊ីនកែន (Antony Blinken) នឹងបំពេញទស្សនកិច្ចប្រទេសជប៉ុននៅថ្ងៃចន្ទដើម្បីចូលរួមសមានទុក្ខដល់អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុនលោក ស៊ីនហ្សូ អាបេ ដែលត្រូវគេធ្វើឃាត។
ជាមួយគ្នានោះ អតីតប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក ដូណាល់ ត្រាំ បាននិយាយថា លោក អាបេ «គឺជាអ្នកបង្រួបបង្រួមមិនមានអ្នកផ្សេងប្រដូចបានឡើយ»។
អតីតប្រធានាធិបតី Barack Obama បានបង្ហោះសារលើបណ្តាញទំនាក់ទំនងសង្គមហ្វេសប៊ូករបស់លោក ដោយសារសរសេរថា៖«ខ្ញុំស្លុតចិត្ត និងសោកស្ដាយចំពោះការធ្វើឃាតរបស់មិត្តភ័ក្តិខ្ញុំនិងដៃគូយូរឆ្នាំ ស៊ីនហ្សូ អាបេនៅប្រទេសជប៉ុន។ អតីតនាយករដ្ឋមន្រ្ដី អាបេ បានលះបង់ចំពោះប្រទេសដែលលោកបម្រើការ និងសម្ព័ន្ធភាពមិនធម្មតារវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងជប៉ុន»។
ប្រធានាធិបតីប្រេស៊ីល Jair Bolsonaro ដែលរាស់រានមានជីវិតពីការប៉ុនប៉ងធ្វើឃាតពីការវាយប្រហារដោយប្រើកូនកំបិតកាលពីឆ្នាំ២០១៨ បានប្រកាសពីការកាន់មរណៈទុកផ្លូវការរហូតដល់បីថ្ងៃសម្រាប់មរណៈភាព លោក ស៊ីហ្សូ អាបេ។
លោក Bolsonaro បានពណ៌នាលោក អាបេថាជា «មេដឹកនាំដ៏អស្ចារ្យ» និងជា «មិត្តដ៏អស្ចារ្យរបស់ប្រេស៊ីល» នៅក្នុងធ្វីតធឺ រួមទាំងរូបថតបុរសពីរនាក់ចាប់ដៃគ្នានៅឯវេទិកាសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកនៅទីក្រុង Davos ប្រទេសស្វីសក្នុងឆ្នាំ២០១៩។
លោកបានសរសេរលើ Twitter ថា៖ «សូមឲ្យការសម្លាប់គាត់ត្រូវបានដាក់ទោសយ៉ាងតឹងរ៉ឹង។ យើងនៅជាមួយនឹងប្រទេសជប៉ុន»។
ប្រេស៊ីលមានសហគមន៍ជប៉ុនធំជាងគេនៅខាងក្រៅប្រជុំកោះ ដែលមានជនអន្តោប្រវេសន៍ និងកូនចៅប្រហែល ១,៩លាននាក់។
អតីតៈនាយករដ្ឋមន្ត្រី ស៊ីនហ្សូ អាបេ ត្រូវបានបាញ់ពីរគ្រាប់ ខណៈលោកកំពុងថ្លែងជាសាធារណៈនៅតាមដងផ្លូវក្នុងទីក្រុង ណារ៉ាក្នុងប្រទេសជប៉ុន នៅព្រឹកថ្ងៃសុក្រ ក្នុងយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោតព្រឹទ្ធសភាជប៉ុន។
CNN បានផ្សាយថា វេជ្ជបណ្ឌិតនៅមន្ទីរពេទ្យសាកលវិទ្យាល័យវេជ្ជសាស្ត្រណារ៉ា ( Nara Medical University) បានប្រកាសពីមរណៈភាពរបស់ លោកស៊ីនហ្សូ អាបេ អាយុ៦៧ឆ្នាំនៅម៉ោង៥ និង៣នាទីល្ងាចកាលពីថ្ងៃសុក្រម៉ោងនៅក្នុងប្រទេសជប៉ុន ដែលមានរយៈពេលត្រឹមតែជាង៥ ម៉ោងប៉ុណ្ណោះបន្ទាប់ពីត្រូវបានបាញ់សម្លាប់ ពេលលោកកំពុងថ្លែងសុន្ទរកថាយុទ្ធនាការនៅចំពោះមុខហ្វូងមនុស្សនៅតាមដងផ្លូវមួយ។
នគរបាលជប៉ុនបាននិយាយថា ជនសង្ស័យដែលបានបាញ់ប្រហារដោយកំាភ្លើងកែច្នៃដោយខ្លួនឯង ឈ្មោះ Tetsuya Yamagami អាយុ៤១ឆ្នាំមិនមានការងារច្បាស់លាស់ និងបានខឹងសម្បារនឹង «អង្គការមួយ» ដែលលោកអាបេត្រូវបានភ្ជាប់ជាមួយ។ នេះបើយោងតាម CNNដដែល។
លោក ស៊ីនហ្សូ អាបេ បានបម្រើក្នុងដំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រីពីរអាណត្តិផ្សេងគ្នា ដោយលើកទីមួយមានរយៈពេលខ្លីចន្លោះ២០០៦ ដល់២០០៧ និងបានលាឈប់ដល់មូលហេតុសុខភាព ហើយ លោកបានឈ្នះឆ្នោតនិងឡើងធ្វើជានាយករដ្ឋមន្ត្រីម្តងទៀត រយៈពេលជិត៨ឆ្នាំពីឆ្នាំ២០១២ ដល់២០២០ ដែលជាពេលវេលាវែងបំផុតសម្រាប់អ្នកដឹកនាំជប៉ុនក្រោយសម័យសង្គ្រាម។
ទន្ទឹមនឹងនេះ លោក វូឡូឌីមៀរ ហ្សេឡែនស្គី (Volodymyr Zelensky) ប្រធានាធិបតីអ៊ុយក្រែន ដែលជាប្រទេសកំពុងជាប់ដៃក្នុងសង្គ្រាមជាមួយរុស្ស៊ី និងជាប្រទេសដែលត្រូវការអន្តរជាតិបំផុតសម្រាប់ផ្តល់ជំនួយដល់ខ្លួននិងដើម្បីដាក់សម្ពាធលើប្រទេសរុស្ស៊ីដែលឈ្លានពានខ្លួនផង បានហៅការធ្វើឃាតនោះថាជា «ការធ្វើឃាតដ៏ព្រៃផ្សៃ»។ លោកបានសរសេរលើ Twitter ថា៖«អំពើហិង្សាដ៏សាហាវព្រៃផ្សៃនេះគ្មានលេសនោះទេ»។
ម្ចាស់ក្សត្រី Elizabeth II របស់ចក្រភពអង់គ្លេស បាននិយាយថា ម្ចាស់ក្សត្រី «មានការសោកស្ដាយជាខ្លាំង» ចំពោះព័ត៌មាននេះ ដោយបន្ថែមថា ម្ចាស់ក្សត្រីមាន«ការចងចាំដ៏រីករាយ ក្នុងការជួបជាមួយលោក អាបេ និងភរិយាគាត់ ក្នុងអំឡុងពេលទស្សនកិច្ចរបស់ពួកគេ នៅចក្រភពអង់គ្លេស កាលពីឆ្នាំ២០១៦»។
នាយករដ្ឋមន្រ្តីអង់គ្លេសដែលត្រូវចាកចេញពីតំណែងនៅពេលខាងមុខដោយសារភាពរង្គោះរង្គើរក្នុងចំណោមសមាជិកគណៈរដ្ឋមន្ត្រី គឺលោក Boris Johnson បានហៅវាថាជា «ការវាយប្រហារគួរឱ្យស្អប់ខ្ពើម» ហើយបាននិយាយថាចក្រភពអង់គ្លេសឈរជាមួយប្រជាជនជប៉ុននៅក្នុង «ពេលវេលាដ៏ខ្មៅងងឹតនិងសោកសៅ»។
យោងតាម BBC សូម្បីតែលោក វ្ល៉ាឌីមៀ ពូទីន ប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ីដែលចាត់ទុកប្រទេសជប៉ុនជាប្រទេសអមិត្តបន្ទាប់ជប៉ុនបានចូលរួមដាក់ទណ្ឌកម្មប្រឆាំងនឹងរុស្ស៊ីព្រោះតែសកម្មភាពឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ី បាននិយាយថា លោកបានទាក់ទងក្រុមគ្រួសារលោក អាបេ ដើម្បីចូលរួមរំលែកទុក្ខ។
លោកពូទីនបាននិយាយថា អាបេ គឺជា «រដ្ឋបុរសឆ្នើម» ដែល «បានធ្វើច្រើនណាស់សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍទំនាក់ទំនងអ្នកជិតខាងដ៏ល្អរវាងប្រទេសរបស់យើង» ។
នៅថ្ងៃទី៩កក្កដា អ្នកនាំពាក្យវិមានក្រឹមឡាំង លោក Dmitry Peskov បានប្រាប់ទីភ្នាក់ព័ត៌មានរុស្ស៊ី TASS ថា ប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ី លោក វ្ល៉ាឌីមៀ ពូទីន នឹងមិនចូលរួមពិធីបុណ្យសពរបស់អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុនស៊ីនហ្សូ អាបេនោះទេ។
ប្រទេសចិនដែលមានទំនាក់ទំនងមិនស៊ីសង្វាក់គ្នាជាមួយជប៉ុនដោយសារកត្តាភូមិសាស្ត្រនយោបាយផង និងកត្តាប្រវត្តិសាស្រ្តផង ក៏បានចេញសារចូលរួមមរណៈទុកនេះដែរ។
យោងតាមក្រសួងការបរទេសចិន fmprc.gov.cn ប្រធានាធិបតី ស៊ី ជីនពីង បានផ្ញើសារសំដែងសមានទុក្ខទៅកាន់នាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុន លោក ហ្វួមីអូ គិស៊ីដា ដោយបានលើកឡើងពីគុណសម្បតិ្តរបស់អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី ស៊ីហ្សូ អាបេ ដែលបានខិតខំប្រឹងប្រែងធ្វើឲ្យមានភាពប្រសើរឡើងនៃទំនាក់ទំនងចិន-ជប៉ុន ពេលដែលគាត់នៅជានាយករដ្ឋមន្ត្រី។
ប្រធានាធិបតីចិនបានកត់សម្គាល់ពីការសម្រេចបាននូវការយល់ដឹងរួមដ៏សំខាន់ជាមួយលោក អាបេលើការទំនាក់ទំនងចិន-ជប៉ុន ដែលបំពេញបាននូវសេចក្តីត្រូវការនៃសករាជថ្មី។
ទំនាក់ទំនងរវាងជប៉ុន និងចិនមានភាពតានតឹងដោយសារជម្លោះទឹកដីនៅសមុទ្រចិនខាងកើត និងការសោកស្ដាយចំពោះការឈ្លានពានរបស់ជប៉ុនក្នុងអំឡុងសង្គ្រាមលោកលើកទីពីរ។
កូរ៉េខាងត្បូងមានទំនាក់ទំនងដ៏ស្មុគស្មាញ និងលំបាកជាប្រវត្តិសាស្ត្រជាមួយប្រទេសជប៉ុន ក៏បានសំដែងពីការសោកស្តាយនៃការបាត់បង់លោក អាបេដែរ។ ប្រធានាធិបតីកូរ៉េខាងត្បូង លោក យ៉ូន សុក-យ៉ូល (Yoon Suk-yeol) បានហៅការសម្លាប់លោកអាបេថាជា «អំពើឧក្រិដ្ឋកម្មមិនអាចទទួលយកបាន»។
លោក Yoon បាននិយាយថា៖«ខ្ញុំសូមចូលរួមរំលែកទុក្ខ និងរំលែកសមានទុក្ខដល់គ្រួសាររបស់គាត់ និងប្រជាជនជប៉ុន ចំពោះការបាត់បង់នាយករដ្ឋមន្ត្រីដែលកាន់តំណែងយូរបំផុត និងជាអ្នកនយោបាយដ៏គួរឱ្យគោរពម្នាក់»។
នាយករដ្ឋមន្ត្រីឥណ្ឌា ណារ៉េនដ្រា ម៉ូឌី (Narendra Modi) បានប្រកាសជាថ្ងៃកាន់ទុក្ខជាតិ ដើម្បីគោរពដល់លោក អាបេ។
លោក Modi បានសរសេរនៅលើ Twitter ថា «ខ្ញុំរន្ធត់ចិត្ត និងសោកស្ដាយហួសពីការថ្លែង ចំពោះការសោកនាដកម្មដ៏ឃោរឃៅរបស់មិត្តជាទីស្រឡាញ់របស់ខ្ញុំ ស៊ីហ្សូ អាបេ»។
«យើងឈរក្នុងសាមគ្គីភាពជាមួយបងប្អូនជនជាតិជប៉ុនរបស់យើងក្នុងគ្រាដ៏លំបាកនេះ»។
ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាអឺរ៉ុប លោក Charles Michel បាននិយាយកាលពីថ្ងៃសុក្រថា លោក«មានរន្ធត់និងសោកស្ដាយចំពោះការវាយប្រហារដ៏មហាកំសាក» លើលោក អាបេ ។
លោក Michel បានសរសេរថា លោក Abe គឺជា«មិត្តពិត អ្នកការពារដ៏អង់អាចក្លាហាននៃសណ្តាប់ធ្នាប់ពហុភាគី និងតម្លៃប្រជាធិបតេយ្យ»។
ជាមួយគ្នានេះសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ហៅកាត់ថាអាស៊ាន ដែលមានប្រទេសជាសមាជិក១០ តាមរយៈរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ាន ក៏បានសម្តែងសមានទុក្ខក៏ក្រៀមក្រំដល់ប្រជាជនជប៉ុន និងគ្រួសាររបស់លោកស៊ីនហ្សូ អាបេ និងបានចាត់ទុកលោកអាបេ ជាមិត្តល្អ និងគួរជាទីស្រឡាញ់របស់អាស៊ាន»ទៀតផង៕
ប្រភព៖ BBC
